- Het twee jaar durende experiment in Finland met een basisinkomen was omstreden.
- Veel commentatoren wezen op het feit dat de arbeidsparticipatie nauwelijks steeg.
- Maar deelnemer Tuomas Muraja zegt tegen Insider dat het experiment bevrijdend was en goed voor het zelfvertrouwen en zelfbewustzijn.
Toen Tuomas Muraja in 2018 werd geselecteerd om deel te nemen aan het Finse experiment met het basisinkomen voelde dat voor hem “alsof hij de loterij had gewonnen”.
De schrijver en freelance-journalist was een van de 2.000 mensen zonder vast werk die twee jaar lang elke maand een bedrag van 560 euro kregen. Daarvoor deed hij tussen betaalde klussen door regelmatig een beroep op de sociale zekerheid.
Het idee van een basisinkomen – een onvoorwaardelijke maandelijkse betaling aan volwassen burgers – is de afgelopen jaren een steeds populairder idee geworden. Het door de Finse overheid gesteunde experiment was tot nu toe een van de grootste wereldwijd.
Toen de resultaten afgelopen jaar werden gepubliceerd, zeiden sommige commentatoren dat het Finse experiment mislukt was, omdat de arbeidsparticipatie van de deelnemers nauwelijks was gestegen.
Daarbij werd voorbijgegaan aan het feit dat de deelnemers rapporteerden gelukkiger te zijn en minder stress te ervaren.
Muraja zegt dat het basisinkomen hem goed heeft gedaan. Hij is nu groot voorstander van het concept. "Het basisinkomen leidt tot meer creativiteit, zorgt voor meer gelijkheid en meer vrije tijd voor iedereen", zegt hij.
Hij kon zijn basisinkomen gebruiken om een deel van zijn maandelijkse huur van 2.000 euro te betalen. Dat kon zonder dat hij allerlei formulieren hoefde in te vullen en cursussen hoefde te volgen, zoals hij daarvoor moest doen om voor een uitkering in aanmerking te komen.
'Als je je vrij voelt, voel je je zekerder'
Mujara vertelt dat het experiment geen groot verschil heeft gemaakt voor zijn financiële situatie, omdat Finland toch al een uitgebreid systeem van sociale zekerheid heeft, maar wel een forse impact op zijn welzijn.
"De psychologische effecten waren positief", zegt hij tegen Insider. "Ik ontvang veel liever een basisinkomen vergeleken met het klassieke systeem, waarbij je steeds ingewikkelde formulieren moet invullen en moet deelnemen aan verplichte cursussen."
Hij zegt ook dat het helpt om van een stigma af te komen als iedereen het zou krijgen. "Als we een basisinkomen zouden hebben, zou dat een einde maken aan de vernedering van arme mensen."
In het naar internationale maatstaven genereuze Finse systeem van sociale zekerheid kunnen mensen tot 300 euro belastingvrij verdienen boven op hun uitkering. Daarboven moeten ze de helft terugbetalen.
Mujara kon nu klussen accepteren zonder bang te hoeven zijn de inkomsten daarvan weer deels te moeten inleveren en had ook meer tijd voor creatieve projecten. "Ik kon klussen aannemen zonder dat ik gekort zou worden op mijn uitkering", vertelt hij. "Het geeft je een vrij gevoel."
"Je hoeft bijvoorbeeld niet elke dag te werken. Je kan vier dagen per week werken en de vijfde dag doen waar je zin in hebt en dat maakt je creatief."
"En als je creatief en gemotiveerd bent, word je productiever en dat hoeft niet altijd in geld uitgedrukt te worden."
"Als je vrij voelt, voel je je zekerder. En dan ga je dingen creëren. Het helpt ook mensen die in supermarkten werken en schoonmakers."
'Waarom mogen arme mensen niet tevreden zijn?'
De kritiek op het experiment richtte zich deels op het feit dat de arbeidsparticipatie niet omhoog ging onder de mensen die meededen. Zo stelde de BBC dat de deelnemers "gelukkiger waren, maar werkloos."
Maar Mujara zegt dat de resultaten anders bekeken moeten worden. "Iedereen die een basisinkomen kreeg, voelde zich tevredener. Mijn vraag is: waarom mogen arme mensen of werklozen niet tevreden zijn?"
"De arbeidsparticipatie ging niet omlaag. Dus het is beter dan het normale systeem, omdat we ons beter voelden. Je moet het op een andere manier berekenen."
Critici benadrukken ook de kosten die het meebrengt om alle volwassenen een basisinkomen te geven. Maar Mujara denkt dat de invoering eerder afhankelijk is van politieke wil dan van de kosten.
"Natuurlijk kost het een hoop geld", zegt hij. "Maar gratis onderwijs is ook heel duur en daar hebben we ook voor gekozen. We hebben gratis snelwegen in Finland en daar hebben we ook voor gekozen. De vraag is: willen we het?"
